Onderzoeksbureau Berenschot gaat onafhankelijk onderzoek doen naar de rol van Rijkswaterstaat (RWS) voor en tijdens de watersnood rond het Markermeer begin januari. RWS zegt dat er onvoldoende rekening is gehouden met de hoeveelheid smeltwater. De dienst belooft voortaan extra te spuien en pompen, en wil meer waterkeringen. De gemeente Waterland voert de druk op bij het ministerie en stelt ook een eigen onderzoek in.
Rijkswaterstaat heeft in december en januari fouten gemaakt bij het hoogwater op het Markermeer, erkent de dienst. De wateroverlast richtte zeer veel schade aan bij ondernemers en bewoners in de regio, vooral bij buitendijkse gebieden.
Op 15 februari is er een bestuurlijke bijeenkomst geweest van RWS, de getroffen gemeenten Waterland, Edam-Volendam en Hoorn, en het hoogheemraadschap. Burgemeester Marian van der Weele van Waterland lichtte donderdag de gemeenteraad in over de uitkomst. De rijksambtenaren legden onder meer uit dat vanwege de droogte in het najaar van 2023 al werd begonnen met een waterpeil dat 5 centimeter hoger was dan normaal is voor die tijd van het jaar.
Volgens de organisatie is er daarna onvoldoende rekening gehouden met de extra aanvoer van smeltwater uit het stroomgebied van grote rivieren zoals de IJssel en de Vecht. Die toename hangt samen met klimaatverandering.
Niet voorkomen
Het noodlot had volgens Rijkswaterstaat niet voorkomen kunnen worden. De kans op een overstroming is bij de Markermeerdijken 1 op 100, terwijl dat bij de meeste dijken in het IJsselmeergebied 1 op 3000 is. Wel kan het risico op overstroming aanzienlijk worden verkleind, denken de ambtenaren. Het is dan zaak om al veel eerder in het jaar meer te gaan spuien en te pompen. Daarvoor is meer capaciteit nodig; er moeten dus nieuwe installaties worden aangelegd.
Ook hadden extra waterkeringen bij buitendijkse gebieden, die er tot nu toe niet of nauwelijks zijn, veel problemen kunnen voorkomen. Die moeten in de toekomst dan ook worden gebouwd, stelt de dienst.
Onafhankelijk onderzoek
Rijkswaterstaat geeft toe dat het onvoldoende heeft ingegrepen. Maar wat er precies fout is gegaan, daar kan en wil de dienst niet zelf de vinger op leggen. Daarom vraagt RWS, onder druk, een onafhankelijk onderzoek aan bij het adviesbureau Berenschot. Dat zal in de komende drie maanden kritisch evalueren hoe de organisatie heeft gehandeld tijdens de crisissituatie.
De gemeente Waterland heeft ook de druk op de dienst opgevoerd. Begin deze maand heeft burgemeester Van der Weele in Den Haag al gepleit voor een onafhankelijk onderzoek naar de rol van Rijkswaterstaat bij de overstromingen langs het Markermeer begin januari. De gemeenteraad gaf haar daartoe opdracht middels een motie.
'Eigen vlees keuren’
De CDA-fractie vroeg zich in die motie af of de ernstige wateroverlast in het gebied niet voorkomen had kunnen worden als Rijkswaterstaat eerder had ingegrepen en waarschuwingen serieus had genomen. Dan waren de gemeenten in deze regio - maar ook ondernemers en particulieren - mogelijk een flinke schadepost bespaard gebleven, meent de partij. Het was volgens het CDA van belang dat Rijkswaterstaat bij zo’n evaluatie ’niet haar eigen vlees keurt’.
In een brief aan demissionair minister Harbers van Waterstaat en Infrastructuur hamert Van der Weele erop dat er ook nog een extra onderzoek komt vanuit het ministerie. Een ’procesevaluatie’ volstaat volgens haar niet. Ook gaat Waterland een eigen onderzoek instellen naar het handelen van Rijkswaterstaat.